Mülkiyet Hakkı Nedir ?
Mülkiyet hakkı TMK m.683’te ‘Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir.’ şeklinde düzenlenmiştir. Bu madde hükmünden de anlayacağımız gibi mülkiyet hakkı hak sahibine en geniş yetkileri veren bir ayni haktır. Mülkiyet hakkının paylı mülkiyet ve elbirliği
mülkiyet olmak üzere 2 çeşidi vardır.
Paylı Mülkiyet Nedir ?
Paylı mülkiyet maddi olarak bölünemeyen bir malın üzerinde birden çok kişinin malik olmasıdır. Yani tek bir mülkiyet hakkı vardır ancak bu hak tek bir kişiye değil birden çok kişiye aittir. Pay sahiplerinin her birine paydaş denir ve aksi kararlaştırılmamışsa her bir paydaş eşit paya sahiptir. Paydaşların her biri mülkiyetin bir kısmında hak sahibidir fakat bu paylar somut veya maddi değil mülkiyet hakkından doğan bazı yetki ve ödevler şeklindedir. Paydaşların her biri, diğerlerinin haklarını çiğnemediği sürece paylı mülkiyet konusu malı kullanabilir ve ondan yararlanabilir.
Her paydaş kendi payı oranında hak ve yükümlülüklere sahiptir. Yine her paydaş diğer paydaşların rızası veya onayı olmaksızın kendi payını devredebilir, rehnedebilir veya alacaklıları tarafından payı haczettirilebilir. Diğer paydaşların haklarını ihlal etmeyecek şekilde sınırlı ayni haklar kurulabilir ve her paydaş kendi payını satabilir bunula ilgili diğer paydaşların önalım hakkı saklıdır. Paylı mülkiyet kanundan doğabileceği gibi bir hukuki işlem ya da sözleşmeden de doğabilir.
Elbirliği Mülkiyeti nedir ?
Elbirliği mülkiyeti TMK m.701’de ‘’ Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.’’ şeklinde tanımlanmıştır. Bu kanun hükmünden yola çıkacak olursak elbirliği mülkiyeti aralarında ortaklık ilişkisi bulunan kişilerin birlikte malik olmasıdır. Paylı mülkiyetten farklı olarak elbirliği mülkiyetinde her bir ortak malın tamamına maliktir. Yine tek bir mülkiyet söz konusudur fakat ortakların payları net değildir. Ortaklar malı satamaz ve rehnemez, haciz ise ortaklık tasfiye edildikten sonra ortağa düşecek paya konulabilir. Aksine hüküm olmadıkça ortaklar mal üzerinde her türlü işi ancak oy birliğiyle yapabilir, tek başlarına işlem yapamazlar. Elbirliği mülkiyeti yalnızca kanunda sayılan durumlarda veya sözleşme tiplerinde kurulabilir. Elbirliği mülkiyetin sona ermesi malın devri, topluluğun sonra ermesi veya paylı mülkiyete geçilmesi hallerinde olur.
Elbirliği Mülkiyetin Paylı Mülkiyete Çevrilerek sona ermesi:
Elbirliği mülkiyette ortaklardan her birinin paylı mülkiyete geçme talebinde bulunma hakkı vardır. 3402 sayılı Kadastro Kanunu ek madde 3’te ‘’Bir mirasçı, miras ortaklığından doğan elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde tapu sicil müdürü, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder.
Tebligat masrafları ilgilisince karşılanır. Elbirliği mülkiyetinin devamına yönelik bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan herhangi biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu taşınmaz mal üzerindeki elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülerek, hissedarlık esaslarına göre mirasçılar adına tapu kütüğüne tescil edilir.’’ denilerek her ortağın tapu müdürlüğüne başvuruda bulunarak bu hakkını kullanabileceğini belirtmiştir. Burada bir davadan değil çekişmesiz yargı işinden bahsedilmektedir. Ortaklardan birinin/ birkaçının tapu müdürlüğüne bu yönde bir talepte bulunması halinde tapu müdürlüğü diğer ortaklara tebligat göndererek belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmelerini ister. Tebligat masrafları başvuruda bulunan ortak/ortaklar tarafından ödenmediği sürece işlemlere başlanılmaz. Eğer belirlenen süre içinde itiraz edilmez ve paylaşma davası da açılmaz ise paylar tapu müdürlüğünce tapuya tescil edilmek suretiyle ortakların payları oranında paylı mülkiyete dönüştürülür. İtiraz edilmesi veya paylaşma davası açılması durumunda paylı mülkiyete geçirme işlemi yapılamaz.
Yine benzer bir düzenleme de TMK m.644’te ‘’ Bir mirasçı, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh hakimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir. Terekeye dahil diğer hakların ve alacakların paylar oranında bölünmesi hususunda da yukarıdaki hükümler uygulanır.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Bu hükümden de anlaşılacağı üzere ortaklardan her biri sulh hakiminden malın tamamının veya bir kısmını paylı mülkiyete geçirilmesi isteminde bulunabilir.. Burada görevli mahkeme HMK M.4/1-b’e göre sulh hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise HMK m.12/1’e göre dava konusu taşınmazın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesidir. Sulh hukuk hakimi diğer ortaklara davetiye göndererek elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak itirazları varsa bunları bildirmelerini ister. Gönderilecek davetiyede ‘’elbirliği mülkiyetinin devamının haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı taktirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verileceği’’ ihtarının bulunması zorunludur aksi halde bozma sebebidir. Eğer belirlenen süre içerisinde bir itirazda bulunulmadığı veya paylaşma davası da açılmadığı yada mülkiyeti etkileyen herhangi bir dava bulunmadığı vb. taktirde sulh hakimi elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesine karar verir. Paylı mülkiyete çevrildikten sonra paydaşlar isterlerse ortaklığın giderilmesi davası açarak payları üzerinde tek başlarına malik olabilirler.
Bilgi & İletişim:
| Telefon | WhatsApp | 0 216 606 37 37 |
| Adres | Fenerbahçe Mah. Fener Kalamış Cad. No:6/3 Kadıköy/İstanbul |
| E – Posta | info@esen.av.tr |
Leave a Reply