Kamulaştırmasız El Atma Davaları

İdare, özel mülkiyete ait olan bir taşınmaza kamulaştırma usullerine uymayarak el koyduğunda kamulaştırmasız el atmadan söz edilebilir. İdare taşınmaza el koyarken kamulaştırma usullerine aykırı hareket ederek fiilen ve bedelsiz bir biçimde taşınmaza el koyar.

Kamulaştırmasız el atmada idarenin mülkiyet hakkı sahibine hiçbir bedel ödemediği görülür. Kamulaştırmasız el atma neticesinde mülkiyet hakkına müdahale edilir. Kamu idaresi kamulaştırmasız el atma işlemini iki biçimde gerçekleştirebilir.

Fiili ve hukuki el atma şeklinde gerçekleşebilen kamulaştırmasız el atmada idare mülkiyet hakkını eylem ve işlemleri ile sınırlandırmaktadır. Kamu idaresinin bu davranışı ile mülkiyet hakkına müdahalesi söz konusu olur.

Kamulaştırmasız Fiili El Atma

Kamulaştırmasız fiili el atma yapıldığında idare özel mülkiyete konu olan taşınmazı kamulaştırma usullerine uymamak sureti ile zilyetliğine geçirmektedir. İdarenin zilyetliğine geçirdiği taşınmaza hiçbir bedel ödemediği görülürken kamulaştırma usullerine de uyulmamaktadır.

İdare sahibine hiçbir bedel ödememek sureti ile taşınmazı zilyetliğine geçirdiğinde taşınmaz üzerinde tesis inşa ederse bu durum fiili el atmaya örnek teşkil eder.

Kamulaştırmasız Hukuki El Atma

İdare taşınmaza hukuken el koyduğunda kamulaştırmasız hukuki el atmadan söz edilebilir. Kamusal ihtiyaçlar söz konusu olduğunda ve kamu yararı gerekçe gösterilerek kamulaştırmasız hukuki el atma idarenin başvurabileceği yöntemlerden biridir.

İmar planının hukuken uygulamaya geçirilmediği durumlarda ya da fiilen kamulaştırma yapılmadığında özel mülkiyete konu olan taşınmazla ilgili kullanım hukuken engellenebilir. Bu durumda malikin özel mülkiyetindeki taşınmaza fiziki olarak hiçbir müdahale olmamakla birlikte hukuki yollara başvurulur.

Anayasa’da herkesin mülkiyet hakkı güvence altına alınmıştır. Kişi maliki olduğu taşınmaz üzerinde tasarrufta bulunma, yararlanma ve kullanma hakkına sahiptir. Anayasa’ya göre güvence altına alınan bu hak kamu yararı söz konusu ise sınırlandırılabilmektedir.

İdarenin kamu yararı söz konusu olması durumunda kişinin mülkiyet hakkını sınırlandırabilmesi bu gerekçeye dayandırılır. Bu durumda da idare taşınmaz üzerinde kişinin mülkiyet hakkı olmasına rağmen hukuki olarak müdahalede bulunabilir.

Hukuki el atma gerçekleştiğinde taşınmaz malik üzerinde kalmakla birlikte mülkiyet hakkında kısıtlamaya gidilir. Malikin mülkiyet hakkına getirilen bu kısıtlama süresiz olur. Malike ait mülkiyet hakkının süresiz olarak kısıtlanması ise özel mülkiyeti süre bakımından olduğu kadar içerik yönünden de kullanılamaz hale getirmektedir.

Kamulaştırmasız El Atma Unsurları

Özel mülkiyete tabi olan taşınmazlara idarenin mevzuat hükümlerine aykırı olarak ve kamulaştırma kararı olmadan el atması kamulaştırmasız el atma olarak adlandırılmaktadır. İdarenin mülkiyet hakkına kısıtlama getirdiği bu uygulama sırasında bazı unsurların varlığı aranır.

İdarenin özel mülkiyete tabi bir taşınmaza el atması bu unsurlardan biridir. Taşınmaza yapılacak müdahalenin kamulaştırma yetkisi olan idare tarafından gerçekleştirilmiş olması icap eder.

Bunun yanı sıra el atmanın amacı kamu yararı olmalıdır. Malikin mülkiyet hakkının kalıcı olarak sınırlandırılmış olması da kamulaştırmasız el atmada olması gereken unsurlardan biridir.

Kamulaştırmasız Fiili ve Hukuki El Atma Farkları

Kamulaştırmasız fiili ve hukuki el atma farkları bakımından incelendiğinde idare usul ve esaslar yönünden aykırı hareket ettiğinde ve özel mülkiyet hakkını kalıcı olarak kısıtladığında fiili el atmadan söz edilebilir.

Hukuki el atmanın oluşabildiği durumlarda fiili el atmanın gerçekleşmiş olmasına gerek duyulmaz. Fiili kamulaştırmasız el atma oluştuğunda idarenin haksız fiili ortaya çıkmış demektir.

Malik bu tür bir durumla karşılaştığında yasalar aracılığı ile itiraz edebilir. Malik yargıya baş vurduğunda Asliye Hukuk Mahkemesi’ne müracaat etmelidir. Açılan davanın niteliği ise müdahalenin meni, ecrimisil talebi ve tazminat istemi olabilir.

Hukuki el atmanın oluşması durumunda malikin mülkiyet hakkı kalıcı olarak kısıtlanır. Süre ve içerik açısından kullanılamaz hale gelen malikin mülkiyet hakkı Anayasa tarafından korunmaktadır.

İdare 5 yıllık süre içerisinde el atma yaptığı taşınmaz üzerinde gereken işlemleri yapmadığında hukuki el atmaya bağlı olarak taşınmaz üzerindeki yetkisi kısıtlanmış olan malik kamulaştırmayı yapan idare aleyhinde dava açabilir.

Açılacak dava idari yargıya yönelik olurken dava açılmadan önce malikin uzlaşmaya başvurma zorunluğu bulunmamaktadır. Bu noktada belirtmekte fayda var ki usule ve esasa dair hatalı veya ihmali bir işlemde bulunmamak adına yetkin bir gayrimenkul avukatından hukuk yardımına başvurmak en sağlıklı yaklaşım olacaktır.

Kamulaştırmasız El Atmada Tazminat Talebi Koşulları

Kamulaştırmasız el atmada tazminat talebi şartları yerine getirildiğinde malikin idareden taşınmazın bedelini talep etme hakkı oluşur. Bu şartlar bir arada bulunduğu takdirde malik ilgili idareden tazminat talebi yapabilir.

Bu koşullardan biri malike ait taşınmazın imar planı çerçevesinde yeşil saha, okul ya da park alanı olarak görünmesidir. Bu uygulama nedeni ile taşınmaza yönelik düşülen düzenlemenin ortaklık payı da %45’in üzerinde olmalıdır.

Kesinleşmiş imar planları söz konusu ise ve imar planının kesinleşmiş olmasına rağmen ilgili idarenin kamulaştırma işlemini gerçekleştirmemiş olması da gerekir. Bu şartlar bir arada sağlandığında malik ilgili idareden tazminat talep edebilmektedir.

Kamulaştırmasız El Atma Durumunda Ne Yapılmalıdır?

İdarenin kamulaştırmasız el atma yapması halinde taşınmazın bedelinin idareden talep edilebilmesi bazı koşullara bağlıdır. Fiili ya da hukuki el atmada taşınmazın tapuya kayıtlı olması durumunda bedeli idareden talep edilebilir.

Bunun yanı sıra dava açılacağı zaman tapu sahibi tarafından bu işlemin yapılması icap eder. Kamulaştırmasız el atma sebebi ile kamu kurumunun kamulaştırma kanunu dışında hareket etmesi söz konusu olmaktadır.

Dava açılacağı zaman mülkiyete tecavüzün önlenmesi amacı güdülür. Bunun yanı sıra haksız fiilin yol açacağı zararın tazmini de dava sırasında talep edilir. Kamulaştırmasız el atma davasını davacı sıfatı ile gayrimenkulüne haksız biçimde el konulan tapu sahibi açar.

Tapu sahibi malikin vefat etmiş olması durumunda ise davayı mirasçılar açabilmektedir. Fiili el atma söz konusu ise görevli ve yetkili mahkeme gayrimenkulün bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. İdare Mahkemeleri ise hukuki el atmalarda görevli ve yetkilidir.

Kamulaştırmasız Hukuki El Atma Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Kamulaştırmasız el atma idarenin fiili ve hukuki olarak yapabileceği uygulamalar neticesinde ortaya çıkabilir. Malikin taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkı Anayasa ile güvence altına alınır. Mülkiyet hakkının kamulaştırmasız el atma yöntemlerinden biri kullanılarak hukuka aykırı biçimde süresiz olarak sınırlandırılması durumunda yargı yoluna başvurulabilir.

Malik bu tür bir durumla karşılaştığında görevli ve yetkili mahkeme aracılığı ile dava açabilir. Hukuki el atmadan kaynaklanan durumlar söz konusu olduğunda açılan davalar da adli yargıyı ilgilendirmektedir.

Bu kapsamda açılacak davada Asliye Hukuk Mahkemesi görevli olurken taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi de yetkili bulunur. Malik için zamanaşımı süresi öngörülmez. İdare aleyhinde tazminat ya da el atmanın önlenmesi yönünde dava açacak olan malik zamanaşımı süresine tabi değildir.

Kamulaştırmasız El Atma Yargıtay Kararları

Yargıtay 5. Hukuk Dairesi’nin kamulaştırmasız el atmaya ilişkin 20.02.2019 tarihli kararı şu şekildedir:

Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaza el atmanın önlenmesi, kal mümkün olmadığı takdirde el atma nedeniyle tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kısmen kabulüne dair verilen yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi, davacı tarafından verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla, dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

– K A R A R –

Dava, kamulaştırmasız el atılan taşınmaza el atmanın önlenmesi, kal mümkün olmadığı takdirde el atma nedeniyle tazminat istemine ilişkindir.

Mahkemece elatmanın önlenmesi ve kal talepleri yönünden davanın reddine, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedeli yönünden davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Dosyada bulunan kanıt ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre, davanın kısmen kabulüne karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.

Davacının temyiz itirazları yerinde olmadığından usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, peşin alınan temyiz ve temyize başvurma harçlarının ……ye irad kaydedilmesine, 20/02/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Kamulaştırmasız El Atma Dava Dilekçesi

Kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat istemli dava dilekçesi örneği aşağıda yer almaktadır.

…… İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI’NA;

 

DAVACI                                    :

 

T.C. KİMLİK NUMARASI             :

 

ADRES                                     :

 

VEKİLİ                                      :

(Varsa tarafların yasal temsilcilerinin)

 

ADRES                                     :

(Varsa tarafların yasal temsilcilerinin)

 

DAVALI                                    :

 

ADRES                                     :

 

KONU                                      : Taşınmaza hukuki el atma nedeniyle tazminat talebimizden ibarettir.

 

DAVA DEĞERİ                           :

 

TEBLİĞ TARİHİ                          : …/…/…

 

AÇIKLAMALAR                         :

 

1-)

2-)

3-)

4-)

5-)

 

HUKUKİ NEDENLER                  : 2942 S. K. Geç. m. 6, 2577 S. K. m. 2, 2247 S. K. m. 10, 12, 27.

 

HUKUKİ DELİLLER                    :

1-) Tapu kayıtları,

2-) …./…/… tarihli imar planı,

3-) …/…/… …. Belediye Başkanlığı’na yapılan başvuru,

4-) …/…/… tarihli Valiliği’ne yapılan başvuru,

5-) Keşif

6-) Bilirkişi İncelemesi

 

TALEP NETİCESİ                       :  Yukarıda arz ve izah olunan sebeplerle, …  İli, ….İlçesi … mevkiinde kain, … Ada, …. Parsel sayılı … m²’lik taşınmazın kamulaştırmasız el atma karşılığı … TL. bedelinin ….. tarihinden  itibaren işleyecek ..… faizi ile davalı idareden tahsiline, yargılama giderlerinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini bilvekale talep ederiz.  …/…/…

 

       Davacı Vekili

    Av.

 

EKLER:                                     1-) Tapu kayıtları,

                                                 2-) …./…/… tarihli imar planı,

                                                 3-) …/…/… …. Belediye Başkanlığı’na yapılan başvuru,

                                                 4-) …/…/… tarihli Valiliği’ne yapılan başvuru,

                                                 5-) Bir adet onaylı vekaletname örneği.

Sıkça Sorulan Sorular

Kamulaştırmasız El Atma Nedir?

Kamulaştırmasız el atma idarenin özel mülkiyete konu olan bir taşınmazı kamulaştırma hükümleri dışında bedelsiz olarak kamu hizmetine tahsis etmesi olarak tanımlanır.

Kamulaştırmasız El Atma Davası Kime Karşı Açılır?

Kamulaştırmasız el atma davası özel mülkiyete konu olan taşınmaza kamulaştırma hükümleri dışında bedelsiz şekilde el atan idareye karşı açılır.

Kamulaştırmasız El Atma Dava Zamanaşımı Süresi

Özel mülkiyete konu olan taşınmazın maliki, kamulaştırma hükümleri dışında ve bedelsiz olarak el atılan taşınmazla ilgili olarak dava açacağı zaman dava zamanaşımı süresine tabi olmaz.

 

Bilgi & İletişim:

Telefon | WhatsApp	0 216 606 37 37
عنوان	Fenerbahçe Mah. Fener Kalamış Cad. No:6/3 Kadıköy/İstanbul
E – Posta	info@esen.av.tr