İş Kazası Nedir? 2023 İş Kazası Tazminatı Hesaplama

İş kazası tazminatı hesaplama, iş kazası geçiren işçi veya hak sahibi yakınları tarafından merak konusudur. İş kazası tazminatı hesaplama işleminde; iş kazasına maruz kalan işçinin yaşı, cinsiyeti, maaşı, gördüğü zararın boyutu ve zararın meydana gelmesindeki kusuru vs. faktörler dikkate alınır. İş kazası hukuki nedenine maddi ve manevi tazminat hesabı şu şekilde yapılır:

1 – ) İş Kazası Nedeniyle Maddi Tazminat

İş kazası nedeniyle maddi tazminatı; yaralanma hali ile ölüm durumu olmak üzere iki başlıkta inceleyelim:

A – ) Yaralanmalı İş Kazalarında Maddi Tazminat

Yaralanmalı iş kazalarında talep edilebilecek maddi tazminat kalemleri şunlardır:

• Geçici iş göremezlik sebebiyle oluşan kayıplar,
• Sürekli iş göremezlik sebebiyle oluşan kayıplar,
• Tedavi giderleri ve tedavi süresince yapılan, tedaviye ilişkin her türlü masraflar,
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan maddi kayıplar.

B – ) Ölümlü İş Kazalarında Maddi Tazminat

Ölümlü iş kazalarında talep edilebilecek maddi tazminat kalemleri şunlardır:

• Cenaze giderleri,
• İşçi hemen ölmemişse tedavisi için yapılan masraflar,
• Ölüm hemen gerçekleşmemişse çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar,
• Ölen işçinin desteğinden mahrum kalan kişilerin, bu nedenle uğradıkları kayıplar.

2 – ) İş Kazası Nedeniyle Manevi Tazminat

İş kazasından dolayı ölüm halinde, ölen işçinin hak sahibi yakınlarına manevi tazminat talebinde bulunma hakkı doğar. İş kazası sebebiyle manevi tazminat davası tek başına açılabileceği gibi, maddi tazminat davasıyla beraber de ikame edilebilir. Manevi tazminat tutarı belirlenirken bazı kriterler dikkate alınır. Başlıca kriterler şunlardır:

• Somut durumun özellikleri,
• İş kazasına sebebiyet veren olayda tarafların kusur oranları,
• Tarafların ekonomik güçleri,
• Oluşan manevi zararın boyutu,
• İş kazasına neden olan olay itibariyle paranın satın alma gücü.

İş Kazası Nedir?

Kazayı, kasıt olmaksızın oluşan, beklenmeyen ve sonucu istenmeyen olay olarak tanımlayabiliriz. İş kazası; dıştan ve ani bir etki sonucu oluşan ve kişilerin zarar görmesine neden olan kazanın, iş hukukundaki özel bir görünümüdür. İş kazası, 5510 sayılı yürürlükteki Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13’üncü maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

İş kazası;

a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,

c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.

İş Kazası Tanımı

İş kazası tanımı bakımından esas alınacak kaynak, bir üst başlıkta ifade ettiğimiz üzere 5510 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesidir. Ne var ki, iş kazasına ilişkin farklı tanımlamalar da yok değildir. Örneğin Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) iş kazasını şu şekilde tanımlamıştır: “Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınmamış olan, etrafa zarar verecek nitelikteki olaylar.”

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından da iş kazası tanımlanmıştır. Buna göre, iş kazası; önceden planlanmayan, genellikle kişisel yaralanmalara, makinelerin ve araç gereçlerin zarar görmesine, üretimin geçici olarak durmasına yol açan olaydır. Fakat, tekrar belirtmemizde yarar var ki, iş kazası bakımından esas alınacak tanım, 5510 sayılı Kanun’un 13. madde düzenlemesidir.

İş Kazası Kaç Günde Bildirilir?

İş kazasının kaç gün içinde bildirilmesi gerektiği, iş kazası yaşanması halinde işverenlerce merak konusudur. Sigortalı çalışanların iş kazası geçirmeleri durumunda işverenlerce yapılması gereken bildirim, bildirimin yapılacağı yere göre farklı sürelere tabidir. Aşağıdaki tabloda, sigortalının iş kazası geçirmesi halinde işvereninin nereye ve kaç günde bildirimde bulunması gerektiği yer almaktadır.

İş Kazası Bildirmeme Cezası

İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 14. maddesine göre, iş kazasının kaydını tutmak ve bunlara ilişkin rapor düzenlemek ve kazayı takip eden üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunmak durumundadır. Söz konusu yükümlülüklerine aykırı davranan işveren hakkında idari para cezası uygulanır. İşverenin;

• Yerine getirmediği her bir yükümlülük için ayrı ayrı 1500 TL,
• İş kazasını Kurum’a süresi içinde bildirmemesi durumunda ise 2000 TL idari para cezası söz konusu olur.

İş Kazası Tazminatı Nedir?

İş kazası tazminatı; işverenin işyerinde çalışan sigortalının, iş ilişkisi dolayısıyla yaralanması ya da ölmesi durumunda, iş kazası nedeniyle oluşan kayıpların giderilmesi amacıyla, dava ikame edilerek talep edilen tazminat türüdür. Sigortalının ölmesi durumunda, hak sahibi yakınları da sorumlu işverenden iş kazası tazminatı talep edilebilir.

İş Kazası Tazminatı Ne Kadar?

İş kazası tazminatı hesaplama işlemi, sigortalının kaza geçirmemiş olması halinde elde edeceği gelir dikkate alınarak yapılır. Daha çok içtihatlar üzerinden yapılan iş kazası tazminatı hesabı, aktif dönem ve pasif dönem hesaplarının da içinde bulunduğu çeşitli parametrelere göre yapılır. Sigortalının yaşı, cinsiyeti, ücreti, maruz kaldığı zararın boyutu, kusur durumu gibi parametreler, iş kazası tazminatı hesaplamada dikkate alınır.

İş kazasına neden olan olayda sigortalının kusur derecesi başta olmak üzere somut olay özelinde pek çok faktör dikkate alınarak iş kazası tazminat tutarı belirlenir. Zarar sorumlusunun mali gücünün yerinde olmaması halinde, bu durum da hakim tarafından gözetilerek takdir yetkisi kapsamında tazminat miktarında belirli bir indirim uygulanabilir.

İş kazası tazminatı hesaplama işleminde dikkat edilen bir diğer husus, sigortalının iş gücü kaybı oranıdır. Maluliyet oranı, yani sigortalının iş gücü kaybı oranı ise Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği ekinde bulunan cetveller esas alınarak, SGK marifetiyle hesaplanır. Ardından, bilirkişi tarafından, işverenin kusur derecesi tespit edilir.

İş kazası tazminatı hesaplamasında referans alınan bir başka husus ise sigortalının aldığı ücret miktarıdır. İşçinin aldığı ücretin tespiti, iş kazası tazminatı hesaplama işleminin eksiksiz ve doğru yapılabilmesi adına büyük önem taşır. Bir diğer faktör ise işçinin çalışabileceği süredir. Kişinin ortalama yaşam süresi dikkate alınarak hesaplanan yaşam süresi de iş kazası tazminatı hesaplamada önem arz eder.

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası

İşvereninin işyerinde çalışan bir işçi, iş ilişkisi sebebiyle yaralanır veya ölürse kendisi veya hak sahibi yakınları tarafından, sorumlu işveren aleyhine, iş kazası hukuki sebebine dayanarak maddi ve manevi tazminat davası açabilir. İş kazası hukuki nedenine dayalı maddi ve manevi tazminat davası, gerek asıl işveren gerekse tüm alt işverenler (taşeron) aleyhine açılabilir.

• Görevli ve Yetkili Mahkeme

İş kazası nedeniyle açılacak tazminat davalarında iş mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme ise 7036 sayılı yürürlükteki İş Mahkemeleri Kanunu’nun 6’ıncı maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

(1) İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.

(2) Davalı birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.

(3) İş kazasından doğan tazminat davalarında, iş kazasının veya zararın meydana geldiği yer ile zarar gören işçinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.

(4) İş mahkemelerinin yetkilerine ilişkin olarak diğer kanunlarda yer alan hükümler saklıdır.

(5) Bu madde hükümlerine aykırı yetki sözleşmeleri geçersizdir.

• Zamanaşımı (Dava Açma Süresi)

Alacaklara ilişkin zamanaşımı bakımından esas düzenlemeler 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda hükme bağlanmıştır. Kanun’un 146’ıncı maddesi uyarınca; “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir.” Şu halde, iş kazası hukuki nedenine dayalı maddi ve manevi tazminat dava açma süresi, yani zamanaşımı süresi; iş kazasının yaşandığı andan itibaren 10 yıldır.

İş kazasının yaralanmaya (maluliyet) veya ölüme neden olması, genel zamanaşımı açısından önem teşkil etmez. Her iki durumda da 10 yıllık genel zamanaşımı söz konusudur. Fakat, önemle belirtmemiz gerekir ki, iş kazası dolayısıyla bir ceza davası da açılmış olabilir. Bu tür bir olasılıkta, ceza davasının “dava zamanaşımı” süresi daha fazla ise, zamanaşımı bakımından bu süre esas alınır.

Örneğin yapı sektöründe istihdam edilen bir işçi inşaatta çalışırken ölürse taksirle ölüme sebep olmadan dolayı ceza davası açılır. Bahse konu suç hakkında 15 yıllık dava zamanaşımı öngörülmüştür. Bu tür bir durumda, taksirle ölüme sebep olma suçunda uygulanacak olan 15 yıllık zamanaşımı, iş kazası nedeniyle açılacak tazminat davalarında da uygulanacaktır.

İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası Dilekçe Örneği

İş kazası nedeniyle tazminat davası dilekçe örneği özellikle kazazedeler tarafından merak ve araştırma konusudur. İş kazası hukuki sebebine dayanarak, tazminat istemiyle açılacak dava için hazırlanması gereken dilekçenin, iş hukukunda uzman bir avukat marifetiyle düzenlenmesinin en doğru yaklaşım olacağını belirtelim. Bahse konu dilekçeye ilişkin örnekse aşağıda yer almaktadır.

İş Kazası Tazminatında Zamanaşımı Süresi

Zamanaşımı, TBK genel hükümler çerçevesinde 10 yıl olarak öngörülmüştür. Dolayısıyla, iş kazasına sebebiyet veren olayın yaşanmasını takiben, iş kazası hukuki nedenine dayalı taleplerin 10 yıl içinde yargı yoluna konu edilmesi gerekir. Fakat, iş kazası tazminatının zamanaşımı süresi bakımından bazı önemli kurallar mevcuttur. Şu halde, bu önemli kuralları izah edelim.

Zamanaşımına ilişkin ilk önemli husus, ne zaman başlayacağıdır. Zamanaşımı, maluliyet oranının kesin olarak tespit edilememesi durumunda, kesin raporun düzenlendiği tarih itibariyle işlemeye başlar. Bir diğer husus ise iş kazası sebebiyle ceza davası açılırsa söz konusu olacaktır. Buna göre, ceza davasında öngörülen dava zamanaşımı süresi 10 yıldan fazla ise ceza davası zamanaşımı süresi uygulanır.

İş Kazası Avukatı ile Çalışmanın Önemi

İş kazası tazminatı hesaplama başta olmak üzere, iş kazası hukuki sebebine dayalı ileri sürülecek talepler ve ikame edilecek davalar, hukuk sistematiği içerisindeki yeri bakımından ileri hukuk bilgisi ve tekniği gerektirir. Bu nedenle, hatalı veya ihmali işlemler dolayısıyla hak, menfaat, maddiyat ve zaman kaybı yaşamamak adına, emsal davalarla deneyim kazanmış bir iş hukuku avukatından yardım almak en doğru yaklaşım olacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

• İş Kazası Nedir?

İş kazası, 5510 sayılı yürürlükteki Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13’üncü maddesinde tanımlanmış olup; dıştan ve ani bir etki sonucu oluşan ve kişilerin zarar görmesine neden olan kazanın, iş hukukundaki özel bir görünümüdür.

• İş Kazası Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İş kazası tazminatı, kazazedenin yaşı, maaşı, uğradığı zararın boyutu ve zararın oluşmasındaki kusur durumu başta olmak üzere bir dizi faktör dikkate alınarak hesaplanır.

• İş Kazası Geçiren İşçi Tazminat Alabilir mi?

İş kazası geçiren işçi madde ve manevi tazminat isteminde bulunabilir. Somut olayın görevli yargı organı marifetiyle incelenmesi ve işçinin isteminde haklı olduğunun tespit edilmesi halinde tazminata hak kazanılır.

• İş Kazası Tazminatı Davası Ne Kadar Sürer?

Somut olayın koşulları ve mahkemenin iş yüküne göre değişmekle birlikte takriben 1 ila 2 yıl sürer.

• İş Kazası Tazminatı Neye Göre Hesaplanır?

İş kazası tazminatı; kazazedenin net maaşı, maluliyet oranı, kusur durumu, kaza tarihindeki yaş, cinsiyet gibi çeşitli faktörler esas alınarak hesaplanır.

Bilgi & İletişim: